Mùa xuân năm nay, phấn hoa cây bách đã trở thành “ngôi sao” trên mạng xã hội. Những đoạn video về phấn hoa “bốc khói” đã gây bão trên các nền tảng, khiến chủ đề phấn hoa vốn đã được chú ý nay càng tập trung hơn vào vấn đề cụ thể là sự tràn lan của phấn hoa cây bách. Vậy, tại sao phấn hoa cây bách lại được chú ý đặc biệt năm nay? Những “đám khói phấn hoa” này ảnh hưởng thế nào đến sức khỏe của chúng ta? Cây bách đầy rẫy trong thành phố, thực sự là nhân tố xanh hay mối nguy cho sức khỏe?
Phấn hoa “bốc khói” (Ảnh: Truyền hình Trung ương)
Đằng sau sự nổi tiếng của phấn hoa cây bách
Trước tiên, hãy tìm hiểu về phấn hoa cây bách, một “ngôi sao mới nổi”.
Nói đến cây bách, nó là “nhân vật chính” trong việc xanh hóa đô thị. Luôn xanh quanh năm, dễ cắt tỉa, chống lại ô nhiễm và dễ sống, những ưu điểm này khiến nó trở thành sự lựa chọn hàng đầu của các nhà thiết kế cảnh quan. Tại Bắc Kinh, cứ 100 cây xanh ven đường thì có 15 cây là cây bách, có những nơi thậm chí còn nhiều hơn.
Cây bách có “cây đực” và “cây cái”, chỉ cây đực mới phát tán phấn. Có thể bạn không biết rằng, “đám khói phấn hoa” thực chất là một màn kịch sinh sản được tổ chức rất công phu – để tăng tỉ lệ thành công trong sinh sản, cây bách đã tiến hóa ra một chiến lược thụ phấn độc đáo: nó thụ phấn bằng gió, phấn hoa rất nhỏ và nhẹ, lại tự trang bị “bóng khí”, có thể bay xa hàng km. Khi điều kiện thời tiết thuận lợi – nhiệt độ từ 15 đến 25 độ C, độ ẩm không quá cao, gió vừa phải, cây bách sẽ tập trung phát tán phấn hoa, tạo nên “mây phấn hoa” mà chúng ta thấy.
Phấn hoa cây bách luôn có hàng năm, nhưng lượng phấn có thể thay đổi tùy thuộc vào chu kỳ phát triển của cây, môi trường và khí hậu. Sự nổi lên của phấn hoa năm nay không phải ngẫu nhiên mà là kết quả của nhiều yếu tố – biến đổi khí hậu dẫn đến mùa phấn kéo dài và nồng độ phấn hoa tăng cao. Năm nay, sự biến động nhiệt độ vào mùa xuân đã tạo ra điều kiện lý tưởng cho việc phát tán phấn hoa. Hơn nữa, với sự phổ biến của điện thoại thông minh và mạng xã hội, sự quan tâm của công chúng đối với vấn đề môi trường sinh thái và sức khỏe đã gia tăng đáng kể. Hiện tượng thiên nhiên “khói phấn hoa” với sức ảnh hưởng thị giác mạnh mẽ dễ dàng được ghi lại và truyền bá, gây ra nhiều ý kiến bàn luận.
“Có thể nào đốn hết cây bách không?” Cây bách là tác nhân gây dị ứng phấn hoa đầu tiên của mùa xuân, nên dễ dàng khiến sự phẫn nộ của công chúng tập trung vào loại cây này. Nhưng thực tế, các tác nhân gây dị ứng phấn hoa trong mùa xuân và mùa thu không chỉ có cây bách, mà còn gồm các cây phố quen thuộc như cây dương, cây liễu, cây bạch đàn, và một số loại cây khác. Lấy ví dụ ở Bắc Kinh, các loại cây gây dị ứng phấn hoa vào tháng 3 chủ yếu đến từ họ bách và cây dương, đến tháng 4, nồng độ phấn hoa của cây dương và cây liễu cũng sẽ tăng, làm tăng nguy cơ gây dị ứng. Vào mùa thu, các tác nhân dị ứng phấn hoa chủ yếu đến từ các loại cỏ như cỏ hoàng liên và cỏ lông gà. Việc phát hiện một tác nhân dị ứng và ngay lập tức loại bỏ không phải là điều thực tế. Như cây bách ở Bắc Kinh, nó phân bổ rộng rãi tại các di tích như Cố cung, Công viên Thiên Đàn, Công viên Cảnh Sơn, Công viên Bắc Hải, với nhiều cây cổ thụ khó có thể đốn hạ. Việc đốn cây bị ràng buộc bởi pháp lý, và cây bách cổ còn được bảo vệ chặt chẽ. Trong Công viên Thiên Đàn có 3564 cây cổ thụ chủ yếu là cây bách, những cây cổ thụ này không thể thay thế. Việc đốn cây sẽ gây ra những tác động tiêu cực đến môi trường sinh thái có thể lớn hơn nhiều so với ảnh hưởng do dị ứng phấn hoa.
Chúng ta không thể chỉ đơn giản đốn hạ. Vậy có cách nào khác để giảm thiểu vấn đề phấn hoa không? Có! Các biện pháp như cắt tỉa cành cây, phun nước, làm ẩm mặt đất gần đây được thực hiện tại Bắc Kinh là những biện pháp hiệu quả nhất đối với vấn đề phát tán phấn hoa từ các cây bách hiện có. Theo các chuyên gia, Bắc Kinh đã sửa đổi “Danh mục cây chủ yếu của Bắc Kinh”, trong tương lai các dự án xanh hóa sẽ không trồng cây bách đực nữa, mà sẽ tích cực nuôi trồng các cây bách cái không phát tán phấn.
Dự báo giám sát phấn hoa tại Bắc Kinh
Cách cứu “người bị dị ứng phấn hoa”
Sau khi đã khám phá phấn hoa cây bách, hãy quay trở lại với cách đối phó với dị ứng phấn hoa, một vấn đề thường gặp gây khó khăn cho nhiều người.
Vấn đề tưởng chừng như quen thuộc này thực tế ẩn chứa nhiều bí mật chưa được biết đến. Bạn có nghĩ rằng dị ứng phấn hoa chỉ đơn giản là hắt hơi và chảy nước mũi vào mùa xuân? Chỉ những “người bị dị ứng phấn hoa” mới cảm nhận được nỗi đau này một cách sâu sắc.
Biết mình biết người mới có thể đánh bại tất cả. Nghiên cứu chỉ ra rằng, dị ứng phấn hoa không chỉ là “lỗi đánh giá” của hệ miễn dịch mà còn có thể là kết quả của lối sống hiện đại kết hợp với môi trường. Hệ miễn dịch của người bị dị ứng như một bảo vệ căng thẳng quá mức, xem phấn hoa vô hại như là kẻ xâm nhập và kích hoạt cơ chế phòng thủ quá mức. Nguyên nhân sâu xa ẩn chứa sau “sự đánh giá sai” này thực tế còn có những lý do khác.
Trước hết, quá trình xanh hóa đô thị diễn ra nhanh chóng đã làm gia tăng vấn đề này. Nghiên cứu cho thấy, tỷ lệ mắc dị ứng phấn hoa ở khu vực đô thị cao hơn đáng kể so với vùng nông thôn, điều này có liên quan đến sự lựa chọn cây xanh trong đô thị.
Tiếp theo, lối sống hiện đại cũng đang âm thầm làm thay đổi hệ miễn dịch của chúng ta. Sự sạch sẽ thái quá, lạm dụng kháng sinh, thực phẩm chế biến sẵn, tất cả những yếu tố này đều ảnh hưởng đến hệ vi sinh đường ruột của chúng ta. Có thể bạn không nghĩ rằng, vi sinh vật trong đường ruột và dị ứng phấn hoa cũng có mối liên hệ. Nghiên cứu cho thấy, sự đa dạng của hệ vi sinh đường ruột ở những người bị dị ứng thấp hơn rõ rệt so với người khỏe mạnh, một số loại probiotic cụ thể cũng giảm đáng kể.
Một yếu tố dễ bị bỏ qua khác là sự thiếu hụt vitamin D. Con người hiện đại thường ở trong nhà, thiếu ánh nắng mặt trời, dẫn đến mức vitamin D thấp. Vitamin D đóng vai trò then chốt trong việc điều tiết hệ miễn dịch và duy trì sự cân bằng miễn dịch. Một nghiên cứu về trẻ em cho thấy, những đứa trẻ có mức vitamin D thấp dễ mắc dị ứng phấn hoa hơn.
Từ sự chọn lựa cây xanh trong đô thị, đến ảnh hưởng của biến đổi khí hậu và những thay đổi tinh tế của hệ vi sinh đường ruột, dị ứng phấn hoa đang trở thành một vấn đề sức khỏe phức tạp. Trong cuộc “chiến tranh” với phấn hoa này, người bị dị ứng có thực sự chỉ có thể phòng ngừa thụ động không? Thực tế không phải vậy. Ngoài việc tránh né và sử dụng các loại thuốc kháng histamine thông thường, còn có một số chiến lược chủ động khác:
· Điều chỉnh chế độ ăn uống: Một số thực phẩm chống viêm tự nhiên như nghệ, trà xanh, cá đại dương có thể giúp giảm nhẹ triệu chứng dị ứng.
· Rửa mũi: Đây là một phương pháp đơn giản và hiệu quả, giúp loại bỏ các tác nhân gây dị ứng và trung gian viêm trong mũi.
· Bổ sung probiotic: Các probiotic nhất định như Lactobacillus và Bifidobacterium đã được chứng minh có thể cải thiện triệu chứng dị ứng phấn hoa.
· Hoạt động ngoài trời vừa phải: Không chỉ giúp tổng hợp vitamin D mà còn giúp hệ thống miễn dịch tiếp xúc với nhiều vi sinh vật, thúc đẩy sự trưởng thành và cân bằng của hệ thống miễn dịch.
Dị ứng phấn hoa không phải là số phận, mà là một trạng thái sức khỏe có thể thay đổi. Bằng cách hiểu những sự thật bị bỏ qua này và áp dụng các chiến lược phản ứng khoa học, người bị dị ứng cũng có thể chủ động trong cuộc “chiến tranh” với phấn hoa. Hãy nhớ rằng, phòng bệnh hơn chữa bệnh, sự hiểu biết quan trọng hơn là phàn nàn. Hãy nhìn nhận dị ứng phấn hoa bằng con mắt khoa học và điều chỉnh lối sống với thái độ tích cực, mùa xuân sẽ không còn là nỗi lo mà sẽ trở thành mùa thật sự tươi đẹp.